Jóhanna og kristallinn - Fólkið og miðlarnir

Óli Halldórsson.

Samskiptamiðlar eru orðinn helsti vettvangur umræðu nú orðið. Þeir hafa að ýmsu leyti tekið við hlutverki kaffikróka, blaðaskrifa og skoðanaskipta í eigin persónu.

Langmest af þessari umræðu er til góðs og eflir upplýsingu, en því miður könnumst við flest við fólk sem fær útrás fyrir vanlíðan sína á samskiptamiðlunum. Einn svona facebook-vin á ég alla vega. Það er hún Jóhanna Ingvarsdóttir. Almennt og oftast er ég þeirrar skoðunar að tjáningu eins og Jóhanna hefur þörf fyrir sé best að láta eiga sig í sínum kimum til að draga úr bergmálinu sem af hlýst. En þetta getur gengið of langt og útheimt að fólki séu sett mörk. Mér finnst gott að miða við það þegar eitthvað (eða allt) af eftirtöldu á sér stað í umræðu eða athugasemdum á samskiptamiðlum:

a) ótengt fólk er nafngreint og dregið inn,

b) vinnustaðir eru dregnir inn,

c) ekki er sagt satt frá,

d) meiðyrði eru höfð frammi,

e) opinber vettvangur er valinn til tjáningar,

f) fjölskyldumeðlimir verða fyrir óþægindum.

Jóhanna og fúkyrðin

Af og til undanfarin misseri, og nú síðast með skrifum fyrir fáum dögum, hefur Jóhanna Ingvarsdóttir uppfyllt öll þessi skilyrði að ofan gagnvart mér og hefur því kosið að kalla það yfir sig að staðreyndir málsins („hin hliðin“) komi fram opinberlega líka. Jóhanna hefur dregið sveitarstjóra og sveitarfélagið Norðurþing inn í umræðuna að ósekju, vinnustaðinn Þekkingarnetið í heild sinni, sagt ósatt, notað meiðandi orð, og gert þetta allt á opinberum vettvangi. Og auðvitað hafa óviðkomandi fjölskyldumeðlimir mínir, börn og vinir haft ama af þessu, enda ekki farið framhjá mörgum þegar þung orð eru ítrekað notuð með þessum hætti. Stundum hefur Jóhanna náð öllu þessu í einni og sömu facebook-færslunni í örfáum línum. Ég ætla ekki að rekja hér eða hafa orðrétt eftir þessa orðaleppa Jóhönnu. Í einfaldaðri mynd hefur þetta birst með eftirfarandi máta:  Jóhanna birtist óvænt á facebook-veggjum, gjarnan annars fólks eða í spjallþráðum opinna hópa,  með stutt og hvellt gelt þar sem hún kemur því óbeðin á framfæri hversu illan bifur hún hefur á mér og mínum vinnustað. Hún hefur sagst hafa skömm á mér og þjófkennt bæði mig og þá vinnustaði sem ég starfa fyrir, þ.e. Þekkingarnet Þingeyinga og Norðurþing.  Ekki nóg með það heldur einnig samstarfsfólk, t.d. stjórnarfólk Þekkingarnetsins og sveitarstjóra Norðurþings. (Rétt er að geta þess að sveitarfélagið Norðurþing eða starfsmenn þess hafa hvergi komið nærri því sem Jóhanna gerir ágreining um). Það er við þessar aðstæður sem farið er yfir mín mörk. Mál að linni.

Hugmynd Jóhönnu?

Þessi darrraðardans hófst með því að Jóhanna Ingvarsdótir kom á fund Þekkingarnets Þingeyinga færandi hendi með áhugaverða hugmynd að alþjóðlegu þróunarverkefni. Þetta verkefni hafði heitið „CRISTAL“ og birtist okkur sem óvenjulega mikið útfært verkefni strax í upphafi. Snérist um nýsköpun og fræðslu og sitthvað spennandi sem heimfæra mætti á nærsamfélagið við Húsavík. Þekkingarnetið, ásamt reyndar mörgum fleiri stofnunum á svæðinu, þ.m.t. framhaldsskólanum, grunnskólum, leikskóla og atvinnuþróunarfélagi, tók hugmyndinni vel. Úr varð að Þekkingarnetið féllst á að vera umsækjandi í Erasmus-umsókn á grunni hugmyndarinnar. Ennfremur var sótt fé úr opinberum sjóði, þ.e. vaxtarsamningi sóknaráætlunar landshluta, til að vinna umsóknina.  Skemmst er frá því að segja að 1,5 m.kr. fékkst til til verksins, sem rann að mestu sem verktakagreiðsla til Jóhönnu. Umsóknin um Erasmus-verkefnið „CRISTAL“ var kláruð og innsend. Þekkingarnetið var þar með orðinn aðalumsækjandi, með menntastofnanir á Húsavík allar á bak við sig og auk þess voru þátttakendur Háskólinn á Akureyri, frumkvöðlafyrirtæki frá Ítalíu og Svíþjóð og síðast en ekki síst virtur háskóli í Wales. Verkefnið var samþykkt og hlaut myndarlegan styrk til 3ja ára.

 … ekki hugmynd Jóhönnu

Ekki leið lengri tími en sólarhringur frá því fréttir birtust í fjölmiðlum af styrkúthlutunarathöfn Rannís, sem fer með umsýslu með Erasmums+ styrkjum á Íslandi, þar til Þekkingarnetinu barst símtal frá forsvarsfólki Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands. Þekkingarnetinu var greint frá því að nokkrum árum áður hafði Nýsköpunarmiðstöð unnið styrkumsókn fyrir stórt Evrópuverkefni (sk. „IPA“ umsókn) sem hét einmitt þessu sama nafni, CRISTAL. Það varð strax ljóst að hið nýja CRISTAL-verkefni virtist ekki eingöngu hafa sama nafn og hið fyrra heldur líka sama inntak. Jóhanna Ingvarsdótir starfaði einmitt hjá Nýsköpunarmiðstöð Íslands á þeim tíma sem stofnunin vann að hinni upphaflegu CRISTAL-Evrópuumsókn en hafði óvænt látið af störfum þar af ástæðum sem mér eru ekki kunnugar.

Í kjölfar þessarar uppgötvunar fór ítarlegt samtal af stað milli allra hlutaðeigandi, þ.e. Þekkingarnetsins, Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands og Rannís auk þess sem auðvitað var haft samband við Jóhönnu sjálfa. Umsóknargögn hins „nýja“ CRISTAL-verkefnis voru rýnd nákvæmlega og borin saman við skjöl og gögn eldra verkefnis Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands. M.a. var notast við hugbúnað sem greinir hugverkaþjófnað til skjalasamanburðar. Niðurstaðan var ótvíræð: Að verulegu leyti reyndist hið nýja verkefni, með langorðum og ítarlegum fylgiskjölum á sérhæfðri ensku, byggja á og innihalda sama texta og lagður hafði verið fram í fyrri IPA-umsókn Nýsköpunarmiðstöðvar.  Við nákvæma athugun reyndust einnig stök vinnuskjöl sem Jóhanna lagði til verkefnisins innifela rafræna merkingu Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands og einstakra starfsmanna þeirrar stofnunar. Hér varð öllum ljóst að hið nýja verkefni CRISTAL byggði á hugmynd sem unnin var innan veggja Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands en hafði ekki verið uppfundin og útfærð af Jóhönnu Ingvarsdóttur. Og þar með varð einnig ljóst að eignarhald hugverksins (nýja Evrópuverkefnið CRISTAL) sem Þekkingarnetið sat nú uppi með, ásamt Háskólanum á Akureyri og þremur erlendum aðilum, byggði alfarið á hugmynd (og heiti, CRISTAL) sem ljóslega hafði verið fengin frá annarri stofnun að stofnuninni forspurðri. Engum aðilum sem að máli kom var kunnugt um þetta, þ.e. öðrum en Jóhönnu Ingvarsdóttur.

 Viðbrögðin

Óhætt er að segja að þessi staða sem hinn alþjóðlegi hópur styrkþeganna fimm stóð frammi fyrir hafi verið óvenjuleg. Raunar fordæmalaus með öllu í úthlutunum af þessu tagi eftir því sem ég best veit.  Stjórn Þekkingarnetsins leit málið enda alvarlegum augum og varð það samhljóða niðurstaða hennar og forstöðumanns, að höfðu samráði við Rannís, Nýsköpunarmiðstöð Íslands og samstarfsaðila verkefnisins að Þekkingarnetið drægi sig strax út úr verkefninu. Enda væri stofnuninni ekki samboðið að bera ábyrgð á verkefni þar sem vafi léki á eignarhaldi hugverks. Sá fyrirvari var á ákvörðun Þekkingarnetsins að stofnunin gæti mögulega komið að verkefninu sem óbreyttur þátttakandi ef Nýsköpunarmiðstöð Íslands, sem upphaflegur eigandi CRISTAL-verkefnisins, tæki við stjórn þess og óskaði eftir aðkomu stofnunarinnar. Þekkingarnetið ákvað einnig að þrátt fyrir augljóst tjón sem af þessari stöðu hlaust myndi stofnunin á þessum tímapunkti ekki sækja málið fyrir dómstólum eða með öðrum hætti gagnvart Jóhönnu Ingvarsdóttur.

Niðurstaða ítarlegs samráðs við landsskrifstofu Erasmus og samstarfsaðilanna fimm varð þessi:  Úr varð að verkefnið hélt áfram og óskað var eftir aðkomu Þekkingarnetsins áfram. Nýsköpunarmiðstöð Íslands tók yfir sem umsjónaraðili í samráði við landsskrifstofu Erasmus, Rannís. Háskólinn á Akureyri, Þekkingarnetið og ítölsku og sænsku aðilarnir tóku þátt sem óbreyttir samstarfsaðilar. Háskólinn í Wales dró sig hins vegar út úr því alfarið eftir að þessi staða varð ljós. Það var sameiginleg niðurstaða allra þessara aðila, íslenskra og erlendra, að Jóhanna Ingvarsdóttir myndi ekki koma frekar að þessu verkefni.

Þegar upp er staðið er svo ánægjulegt að greina frá því að verkefnið CRISTAL (hið síðara), undir vaskri stjórn síns upphaflega höfundar, Nýsköpunarmiðstöðvar Íslands, gekk allvel og lauk því með sóma á síðasta ári. Verkefnið fékk ennfremur prýðilega umsögn í úttekt miðlægrar skrifstofu Erasmus við verkefnaskilin. Afurðir verkefnisins liggja eftir hjá Nýsköpunarmiðstöð og samstarfsaðilunum öllum, þ.m.t. í Norðurþingi, meðal annars í formi þekkingar, veflægs þekkingarseturs, námsgagna og kennsluáætlana.

Kristall og gler

Stundum er sagt að fólk eigi ekki að kasta steinum úr glerhúsi. Það gildir um kristal líka. Það er ábyrgðarhluti að þjófkenna einstaklinga, stofnanir og sveitarfélög á opinberum vettvangi, ekki síst sé fólk búið að koma sér í þá stöðu sem hér hefur verið rakin.

Hvað varðar Jóhönnu Ingvarsdóttur, þá vil ég segja þetta við hana:  Frekari ærumeiðingar verða ekki liðnar af minni hálfu og verður þeim mætt á þeim vettvangi sem þurfa þykir. Meiðyrði á opinberum vettvangi gagnvart Þekkingarnetinu verða lögð fyrir stjórn sem tekur ákvörðun um viðbrögð.

Ég hef þrátt fyrir allt, ekki þá trú að illur ásetningur hafi ráðið því hvernig framvinda þessi varð af hálfu Jóhönnu Ingvarsdóttur. Þarna voru gerð vond mannleg mistök sem ollu tjóni. Það dó samt enginn. Ágætt er það heilræði að dæma fólk ekki af mistökum sínum heldur því hvernig það vinnur úr þeim. Ég óska Jóhönnu alls hins besta í sínu lífi. Heiti því að taka vel á móti henni eins og öðrum á Þekkingarsetrinu vilji hún ná sáttum við okkur og sjálfa sig. Það er illa farið með verðmætan tíma í lífinu að horfa á eftir honum hverfa í karp af þessu tagi. Ég veit það alla vega að sjálfur hef ég brýnni verkefni á höndum en svona vitleysu.

Óli Halldórsson, október 2019*

*Hægt er að leggja fram þau gögn sem þurfa þykir til staðfestingar á öllu sem hér hefur verið rakið, þ.m.t. skjöl, bréf, pósta og umsóknargögn. Jóhanna Ingvarsdóttir hefur þegar fengið í hendur öll þessi gögn sem varða það mál sem hér um ræðir.