Herðubreið nú hluti af Vatnajökulsþjóðgarði

Herðubreið og Þorsteinsskáli. Lj. úr safni.

Vatnajökulsþjóðgarður hefur verið stækkaður og svæðið sem tilheyrt hefur Herðubreiðarfrið-landi frá 1974 er nú hluti af þjóðgarðinum. 

Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfis- og auðlindaráðherra, undirritaði í dag reglugerð þess efnis við Þorsteinsskála í Herðubreiðarlindum.

Við þjóðgarðinn bætist einnig stærri hluti Ódáðahrauns en þar er m.a. að finna Kollóttudyngju, Eggert og Bræðrafell.

Í tilkynningu segir að með breytingunum bætast 560 km2 við þjóðgarðinn en það er ríflega hálft prósent landsins. Í janúar 2018 hófst formlegt umsóknarferli vegna tilnefningar Vatnajökulsþjóðgarðs á heimsminjaskrá UNESCO og mun niðurstaða heimsminjanefndar liggja fyrir 5. júlí n.k. Svæðisráð norðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs óskaði eftir stækkun þjóðgarðsins og er hún jafnframt liður í áðurnefndu tilnefningarferli fyrir heimsminjaskrána. 

„Stækkun Vatnajökulsþjóðgarðs er mikilvægt skref í náttúruvernd. Með stækkun þjóðgarðsins fylgjum við eftir vilja heimafólks. Stækkunin er að auki liður í átaki stjórnvalda í friðlýsingum og hefur þýðingarmikla tengingu við tilnefninguna á heimsminjaskrána,“ segir Guðmundur Ingi Guðbrandsson, umhverfis- og auðlindaráðherra. „Um er að ræða einstakar jarðminjar og lindasvæði. Það er stórkostlegt að drottning íslenskra fjalla, Herðubreið, tilheyri nú stærsta þjóðgarði í Vestur-Evrópu – og að það gerist á 75 ára afmæli lýðveldisins Íslands.“

Ódáðahraun einkennist af víðfeðmum hraunbreiðum og vikrum og margar sérstæðar jarðmyndanir eru í hrauninu. Herðubreið er þekktust en hún er stapi sem varð til þegar ísaldarjökull var um 1.000 metra þykkur á þessum slóðum.

Við rætur Herðubreiðar eru Herðubreiðarlindir og Grafarlönd, gróðurvinjar í auðninni. Lindirnar laða að sér fjölbreytt fuglalíf. Heiðagæsir verpa á lækjar- og árbökkum og margar aðrar fuglategundir halda þar til, svo sem straumönd, stokkönd, lómur, sendlingur, lóa, maríuerla, sólskríkja, hávella, óðinshani og kría. Í lindunum ber mest á ætihvönn, gulvíði, grávíði og grasvíði. Litskrúðugust er eyrarrós sem blómstrar frá miðjum júlí og slær þá bleikum lit á eyrar og mela.

Í og við Herðubreiðarlindir eru minjar hamfarahlaupa en það eru gífurleg flóð sem hafa komið úr Kverkfjöllum, vegna eldgosa þar og undan Dyngjujökli við eldgos frá Bárðarbungu. Stórir grjóthnullungar og malareyrar eru í hrauninu sunnan lindanna, allt frá ármótum Jökulsár og Kreppu niður fyrir Lindahraun. Eyvindarkofi er í hraunjaðrinum en veturinn 1774-1775 hafði Eyvindur Jónsson, Fjalla-Eyvindur, vetrardvöl í Lindunum. Á svæðinu er því einnig mikilvægar menningarminjar.

Landvarsla hefur verið efld á svæðinu frá og með þessu sumri með fræðslu og upplýsingagjöf og fram undan er aukin uppbygging innviða, svo sem hvað varðar gönguleiðir og merkingar. Fyrir liggur gerð stjórnunar- og verndaráætlunar fyrir svæðið, sem unnin verður af svæðisráði norðursvæðis Vatnajökulsþjóðgarðs, með þátttöku almennings og hagaðila.